آرامش
آرامش
حالتى نفسانى همراه، با آسودگى وثبات بشر، به طور طبيعى در طول زندگى در اين جهان با نگرانىها و اضطرابهاى بسيارى رو در رو بوده و همواره براى فايق آمدن بر آنها و از ميان بردن عوامل پيدايش آنها كوشيده است.
يكى از اهداف پيدايش مجموعه بزرگ اختراعات و اكتشافات بشر، خانواده، قبيله، دولت، و ديگر سازمانهاى اجتماعى، دين، مذهب، هنر، آداب و رسوم و حتّى گاه جنگها، دستيابى بشر به آرامشوآسايش درزندگى بوده است. انديشههاى بشرى و مكاتب و آيينهاى گوناگونى نيز در اين جهت به ظهور رسيدهاند. در اين ميان، اديان ابراهيمى و آيينهاى بومىنيز وصول به آرامش روح و روان را يكى از مهمترين اهداف خويش قرار دادهاند. سفارشهاى اخلاقى زرتشت در قالب تصوير نزاع مستمّر خير و شر در جهت وصول به آسايش و آرامش وبهروزى انسان و رهايى از رنج و زيان و ناخوشى قابل تفسير است. «1»
كوشش نور براى رهايى از سرزمين تارى در انديشه مانى نيز در همين جهت قابل فهم است. «2»
تلاش براى رسيدن به آرامش و آسايش از دردهاى جسمى و روانى بشر، مورد توجّه بسيارى از آيينهاى بومى هند بوده است. «3» آرامش در فلسفه بودا به حالت متمركز و يكدل و آرام و نيالوده جان تفسير شده و «نيروانا» برترين و واپسين راه رهايى از چرخه تسلسل وار تولّد دوباره و بيمارى و مرگ بوده و رهايى و وارستگى از هر رنج و عذاب است. «4»
عهدعتيقوجديد، سراسرآكندهاز كوششهاى فرستادگان خداوند براى رهايى بشر از درد و اندوه ساخته و پرداخته خويش و نيل به آرامش و سعادت ابدى در هر دو جهان است. آموزه بشارت و نجات، همواره يكى از بخشهاى مهمّ آموزههاى انبياى بنى اسرائيل بوده كه رهايى از رنج و نگرانى فردى و اجتماعى را در خود داشته است. «5» انسان امروز دراثر نگرانىها و ناآرامىهاى دنياى جديد، بيش از پيش به احساس امنيّت و آرامش نيازمند بوده، هم چنان در پى يافتن راههاى جديد براى رسيدن به آرامش معنوى است. «6» مكاتب روان درمانى، همگى هدف اصلى خود را رهايى از اضطراب و پديد آوردن احساس امنيّت در انسان مىدانند. از ميان كوششهاى فراوانى كه براى پيشگيرى از ابتلا به نگرانى و در نتيجه آن، افسردگى و براى روان درمانى افراد مضطرب به عمل آمده، برخى روىكردهاى جديد در ميان روانشناسان به تأثير دين و ايمان درسلامت روان اشاره دارند. «7» ايمان به خدا از نگاه اين گروه از روان شناسان در خود سرچشمهاى بىكران ازآرامش و قدرت معنوى را دارا استكه هرگونه اضطراب ونگرانى را از انسان زدوده، در برابر هرگونه فشار درونى و بيرونى به انسان مصونيّت مىبخشد. روانشناسان بزرگى از قبيل ويليام جيمز، كارل يونگ و هنرى لينك به تأثير شگرف ايمان در آرامش روانى، اعتماد به نفس و قدرت روحى انسان تصريح كردهاند. «8»
آرامش در دو سطح فردى و اجتماعى قابل بررسى است كه در اين مقاله فقط به بُعد فردى آن توجّه شده است و بعد اجتماعى آن را به مقاله امنيّت واگذاشتهايم. مفهوم آرامش در قرآن، از راه كليد واژههايى مانند: اطمينان* (رعد/ 13، 28)، سكينه (فتح/ 48، 4)، سكن (توبه/ 9، 103 و انعام/ 6، 96) و ديگر مشتقّات آن (روم/ 30، 21)، امن (انعام/ 6، 81)، سبات (فرقان/ 25، 47) و تعابير گوناگونى مانند: ربط قلوب (كهف/ 18، 14)، نفى خوف و حزن (فصلت/ 41، 30 و اعراف/ 7، 35) و تثبيت فؤاد (هود/ 11، 120) قابل پىگيرى است.
__________________________________________________
(1). اوستا، دفتر يكم، يسنه هات 30، بند 11؛ يسنه هات 46، بنده 2 8
(2). زبور، مانى، فرگرد نخست، مزمور 223
(3). تاريخ تمدن، 1/ 479، 485 و 490
(4). بودا، ص 555 و 556 و 571
(5). معجم اللاهوت الكتابى، 321- 325
(6). آرامش بيكران، ص 87- 155
(7). دين و روان، ص 178
(8). قرآن و روانشناسى، ص 335 و 336
