آشاميدنى‏ هاى دوزخ‏

1. مايع ‏جوشان: آيات متعدّدى نوشيدنى دوزخيان را چنين وصف كرده. «إن يَستَغيثُوا يُغاثُوا بماءٍ كَالمُهلِ يَشْوى الوُجُوهَ بِئسَ الشَّرابُ و ساءَت مُرتَفَقاً/ اگر فرياد رسى خواهند، به آبى چون مس گداخته كه صورت‏ها را بريان مى ‏كند، فريادرسى مى ‏شوند. بد آشاميدنى و بد جایگاهى است». (كهف/ 18، 29) به نقل طبرى، مفسّران «مُهل» را به معناى مايع ذوب شده، چرك و خون، و ته مانده روغن آب شده دانسته‏ اند: «3» «وَسُقُوا ماءً حَميماً فَقَطَّع أمعاءَهُم/ آبى جوشان به خوردشان داده مى‏شود تا روده‏هايشان را از هم فرو پاشد» (محمد/ 47، 15)، «تُسقى‏ مِن عَينٍ ءَانيةٍ/ از چشمه‏اى داغ نوشانده شوند» (غاشيه/ 88، 5) و نحوه نوشيدنشان، به شتران تشنه تشبيه شده: «فَشرِبونَ عَلَيه مِن الحَميم* فشرِبون شُربَ الهيم.» (واقعه/ 56، 54 و 55) 2. چركابه: «لايَذوقُونَ فِيها بَرداً وَ لا شَراباً* إلّاحَميماً وَ غَسّاقاً/ در آن‏جا [/ جهنم*] نه خنكى چشند و نه نوشيدنى، جز آب‏جوشان و چركابه‏اى.» (نبأ/ 78، 24 و 25) «غسّاق» را چرك و خون، و مايعى بدبو دانسته‏اند: «4» «مِن وَرائِهِ جَهنَّم و يُسقى‏ مِن ماءٍ

__________________________________________________

(3). جامع البيان، مج 9، ج 15، ص 298 و 299

 (4). جامع البيان، مج 15، ج 30، ص 17- 18

صديدٍ/ جهنم پيش روى او است و به او از آبى چركين نوشانده مى ‏شود.» (ابراهيم/ 14، 16)